Staat het water je aan de lippen en dreigt insolvabiliteit? Nieuwe wetgeving breidt de toolbox van het insolventierecht uit!

België heeft recent de wet houdende de omzetting van de Europese Herstructureringsrichtlijn en houdende diverse bepalingen inzake insolvabiliteit goedgekeurd en gepubliceerd.

Om het hoofd te bieden aan de economische en financiële moeilijkheden waarmee ondernemingen kunnen geconfronteerd worden, geeft de nieuwe wetgeving extra tools en mogelijkheden waarop ondernemingen beroep kunnen doen. De belangrijkste doelstellingen zijn:

1. Een onderneming in financiële moeilijkheden toegang te geven tot een doeltreffend preventief herstructureringsstelsel om een faillissement te voorkomen
2. Een ondernemer-natuurlijke persoon een tweede kans te geven in geval van een faillissement
3. Procedures inzake herstructurering, insolventie en kwijtschelding van schuld efficiënter en korter te maken
4. Een verdere harmonisatie van de insolventieprocedures in de Europese Unie tot stand te brengen.

Een aantal nieuwigheden en veranderingen worden uitgelicht:

1. Uitbreiding van de taken van de kamer van ondernemingen in moeilijkheden:

De kamer van ondernemingen in moeilijkheden is een afdeling binnen de ondernemingsrechtbank die de toestand van ondernemingen in moeilijkheden opvolgt om de continuïteit van hun activiteiten te vrijwaren en de bescherming van de rechten van de schuldeisers te verzekeren.

De nieuwe wet tracht o.a. de vroegtijdige waarschuwing van een ondernemer met financiële moeilijkheden te verzekeren en breidt haar instrumenten in die zin uit. Het creëert een preventief instrument waarmee de kamer van ondernemingen in moeilijkheden haar opdrachten kan uitvoeren maar voorziet ook in een instrument voor de schuldenaar zodat hij aan zelf-evaluatie kan doen. De wet biedt hem op die manier de mogelijkheid om tijdig passende maatregelen te treffen teneinde zijn insolventie te voorkomen. Meer concreet krijgt de ondernemer toegang tot de gegevens die op hem betrekking hebben, en krijgt hij een recht op rechtzetting van die gegevens.

Daarnaast zal de kamer van ondernemingen in moeilijkheden op initiatief van de ondernemer-schuldenaar bijstand kunnen verlenen in de onderhandelingen met zijn schuldeisers. Het doel van dit instrument is om op een zeer informele wijze een regeling te krijgen met de belangrijkste schuldeisers van een ondernemer-schuldenaar. Het biedt ook de mogelijkheid om de fiscus of andere overheidsinstanties toe te laten mee te stappen in schikkingen. De inning van fiscale schulden of sociaalrechtelijke heffingen kan geheel of gedeeltelijk met instemming van de desbetreffende openbare instelling worden opgeschort. Het gaat evenwel niet zo ver dat de heffingen worden kwijtgescholden.

Daarnaast kan de kamer van ondernemingen in moeilijkheden op verzoek van de ondernemer-schuldenaar een herstructureringsdeskundige aanstellen om het herstel van de onderneming te vergemakkelijken. Deze deskundige treedt onafhankelijk op en zal een schikking faciliteren met de schuldeisers. De kamer van ondernemingen in moeilijkheden bepaalt de inhoud en de duur van de opdracht van de herstructureringsdeskundige.

2. Aanpassing van de bestaande preventieve herstructureringsstelsels

Volgens de Europese richtlijn moeten de lidstaten voorzien in preventieve herstructureringsstelsels. De gerechtelijke reorganisaties door minnelijk of collectief akkoord zijn naar Belgisch recht zo’n herstructureringsstelsels doch de bestaande procedures konden niet integraal behouden blijven.

De wetgever heeft aan deze procedures moeten sleutelen. Zo stemmen de schuldeisers in de oude gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord allemaal samen over het door hun schuldenaar voorgestelde reorganisatieplan. De Europese wetgeving schrijft echter voor dat deze stemming voor grote ondernemingen alleszins moet gebeuren "in categorieën van schuldeisers". De Richtlijn biedt de lidstaten de mogelijkheid om hiervan af te wijken voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen. Voor grote ondernemingen (niet-KMO's) zal de wet aldus de stemming in categorieën voorzien. Voor KMO's blijven de schuldeisers stemmen in één en dezelfde categorie. De wetgever wil de toegang van kleinere ondernemingen tot de – nu reeds complexe – procedure niet verzwaren. KMO's kunnen er evenwel zelf voor opteren om toch onder het meer complexe stelsel bedoeld voor grote ondernemingen te vallen.

Er zijn nog een aantal andere wijzigingen voor de gerechtelijke reorganisatie door minnelijk of collectief akkoord doorgevoerd die zowel voor grote ondernemingen als voor KMO’s gelden:

• De duur van de opschortingsmaatregel in geval van een procedure tot gerechtelijke reorganisatie wordt bijvoorbeeld beperkt tot maximum 4 maanden. De opschortingsmaatregel beschermt de schuldenaar-ondernemer gedurende de onderhandelingen over een minnelijk of collectief akkoord tegen uitvoeringsmaatregelen van zijn schuldeisers of de opening van een faillissement. De termijn van bescherming wordt ingekort naar maximum 4 maanden. In het verleden kon deze termijn zelfs in buitengewone omstandigheden worden verlengd tot 18 maanden. Hier wordt dus komaf mee gemaakt.
• Een schuldenaar kan voortaan een minnelijk akkoord sluiten met slechts één schuldeiser i.p.v. minstens twee schuldeisers, dit om de drempel tot het minnelijk akkoord te verlagen.
• De wetgever verstrengt de schorsende werking van het verzoekschrift tot gerechtelijke reorganisatie door minnelijk of collectief akkoord om misbruik te vermijden.
• Een voorlopig bewindvoerder kan op verzoek van elke belanghebbende of het Openbaar Ministerie door de rechtbank worden aangesteld voor de duur van de opschorting, als de schuldenaar of één van zijn organen een kennelijk grove fout heeft begaan.
• Een herstructureringsdeskundige kan ook in deze procedures worden aangesteld.
• Om een sneeuwbaleffect te vermijden kunnen schuldeisers de rechtbank verzoeken om de gevolgen van de opschorting ten aanzien van hen op te heffen. De schuldeiser zal dan wel moeten aantonen dat hij kennelijk wordt benadeeld door de opschorting of dat zijn continuïteit in het gedrang komt.

3. Het stil faillissement of de besloten voorbereiding van het faillissement (de “pre pack”)

Een onderneming die stelt in staat van faillissement te zijn, kan een verzoekschrift indienen waarin ze vraagt om failliet te worden verklaard nádat ze de kans heeft gekregen om, in beslotenheid, de overgang van al of een deel van haar activa en activiteiten voor te bereiden.

In haar verzoekschrift moet de onderneming aantonen dat deze wijze van voorbereiding van het faillissement (i) de vereffening van de onderneming vergemakkelijkt waarbij de opbrengst voor de schuldeisers wordt gemaximaliseerd en (ii) zodoende de werkgelegenheid zo veel mogelijk wordt behouden.

Er geldt geen opschorting zoals bij een gerechtelijke reorganisatie. Schuldeisers kunnen dus nog uitvoeringsmaatregelen treffen of het faillissement aanvragen. De onderneming behoudt het beheer over haar goederen maar zij is onderworpen aan het toezicht van de beoogd curator met wie ze actief zal moeten samenwerken om de beoogde overdracht te bewerkstelligen binnen de gestelde termijn, die kort is. Het stil faillissement blijft een voorbereiding. De overdracht van een deel of het geheel van haar activa en activiteiten zal pas plaatsvinden ná de faillietverklaring en zal dan worden getoetst door de rechtbank.

Voormelde wijzigingen en nieuwigheden treden in werking vanaf 1.09.2023 en de bepalingen van deze wet zijn bijgevolg toepasselijk op de insolventieprocedures geopend vanaf die dag.

Zoals blijkt, zijn er nog steeds mogelijkheden in het geval je als ondernemer financiële moeilijkheden ondervindt. Wil je als ondernemer weten wat je opties zijn, aarzel dan niet om contact op te nemen met CROWE SPARK LEGAL. Haar experten insolventie helpen u graag verder.