Vijf vragen en antwoorden over de work-life balance-richtlijn en het zorgverlof

Met de wet van 7 oktober 2022 werd in België het recht op zorgverlof geïntroduceerd, in uitvoering van de Europese Work-life Balance-richtlijn. Vandaag, bijna één jaar later, is het dus het uitgelezen moment om een aantal essentiële elementen van het zorgverlof onder de loep te nemen.

Wat is de Work-life Balance-richtlijn?

Het Europees Parlement en de Raad hebben op 20 juni 2019 de zogenaamde Work-life Balance-Richtlijn (2019/1158) ondertekend.

De richtlijn is tot stand gekomen omwille van de bekommernis dat het voor veel werkende ouders die zorgtaken opnemen moeilijk blijft om een evenwicht te vinden tussen hun werk- en privéleven. Volgens de Europese wetgever kunnen ontoereikende verlofregelingen de combinatie tussen werk en gezin voor veel werknemers bemoeilijken. Daarom voorziet de richtlijn een aantal minimumvoorschriften voor nieuwe en bestaande verlofregelingen, waaronder het ouderschapsverlof, het vaderschapsverlof en het zorgverlof. Op die manier moet een betere combinatie tussen werk en gezinsleven mogelijk worden voor ouders maar ook voor mantelzorgers.

De bepalingen uit de Work-life Balance-richtlijn omtrent het zorgverlof werden in het Belgische recht omgezet met een wet van 7 oktober 2022. De regels zijn in werking getreden op 10 november 2022.

Waarom zorgverlof?

De Europese wetgever verwacht een toename aan zorgbehoeften als gevolg van de vergrijzing. Met het zorgverlof probeert de Europese wetgever mannen en vrouwen meer kansen te bieden om op de arbeidsmarkt te blijven terwijl ze voor hun zorgbehoevende familieleden zorgen.

Wat zijn de voorwaarden voor het zorgverlof?

• Het zorgverlof kan door een werknemer worden opgenomen gedurende maximaal vijf dagen per kalenderjaar. Het is mogelijk om het zorgverlof op te nemen in één aaneensluitende periode van vijf dagen, maar dat is niet noodzakelijk. Het is ook mogelijk om vijf losse dagen zorgverlof op te nemen.
• Het zorgverlof moet beantwoorden aan een specifiek doel. Er kan slechts zorgverlof worden opgenomen met het doel om persoonlijke zorg of steun te verlenen aan een gezinslid of een familielid dat een ernstige medische behoefte aan aanzienlijke zorg of steun nodig heeft. De begrippen zorg en steun worden door de Belgische wetgever ruim opgevat. Hieronder wordt elke vorm van sociale, familiale, emotionele bijstand of verzorging begrepen.
• Het zorgverlof kan enkel worden opgenomen om te zorgen voor een ‘gezinslid’ of een ‘familielid’. Deze begrippen worden door de wet niet ruim opgevat. Onder gezinslid verstaat de wetgever elke persoon met wie de werknemer samenwoont.
• Onder familielid begrijpt de wetgever niet alleen de echtgenoot of de wettelijk samenwonende partner van de werknemer maar ook de ouders en kinderen van de werknemer.

Hoe kan een werknemer zorgverlof opnemen?

Elke werknemer zal zijn werkgever schriftelijk op de hoogte moeten brengen van zijn wens om zorgverlof op te nemen. Daarnaast zal de werknemer ook een attest van de behandelde arts van het gezinslid of familielid aan zijn werkgever moeten bezorgen. Uit dat attest zal moeten blijken dat het gezinslid of familielid van de werknemer een ernstige medische behoefte heeft aan aanzienlijke zorg of steun.

Zijn er gevolgen verbonden aan het zorgverlof?

Werknemers die zorgverlof opnemen genieten van een ontslagbescherming. Deze ontslagbescherming zal in principe aanvangen op de dag waarop de werknemer zijn werkgever in kennis stelt van zijn wens om zorgverlof op te nemen en uiterlijk op de dag waarop de werknemer het zorgverlof effectief opneemt. De ontslagbescherming eindigt één maand na de opname van het zorgverlof.

Opgelet: een werkgever kan zijn werknemer nog altijd ontslaan om redenen die geen verband houden met het feit dat de werknemer ervoor koos om zorgverlof op te nemen.

Het is van groot belang om alle voorwaarden en formaliteiten nauwgezet na te leven. Indien blijkt dat de werkgever de duur of de voorwaarden van het zorgverlof niet in acht heeft genomen, dan kan de werkgever een sanctie oplopen. Ook bij een onterechte weigering van het zorgverlof, terwijl de werknemer voldoet aan de voorwaarden, riskeert de werkgever een sanctie.

Wees je dus bewust van de regels die gelden voor dit bijzonder verlofstelsel, zowel op het vlak van de toepassing ervan als op het vlak van de ontslagbescherming die werknemers genieten.
Heb je vragen over de regels inzake zorgverlof, of andere vragen over de uitvoering van de arbeidsovereenkomst? Onze specialisten staan voor je klaar.